Taryfikator mandatów, którego słusznie obawiają się kierowcy przekraczający dozwoloną prędkość o 40-50 km/h, jest bezradny wobec tych kierowców, którzy mają drogie, stuningowane sportowe samochody i pozwalają sobie na jazdę po polskich autostradach z prędkościami rzędu 300 km/h, bo na mandat ich stać. Nie znaczy to jednak, że tak nieodpowiedzialni kierowcy są całkowicie bezkarni.
Kwota mandatu, która dla jednego kierowcy oznacza ruinę domowego budżetu albo np. konieczność rezygnacji z wyjazdu na wakacje, dla innego kierowcy nie stanowi specjalnego obciążenia, może nawet jest zupełnie nieistotna. To jeden z najważniejszych problemów związanych z grzywnami nakładanymi na kierowców za różne wykroczenia, w tym przekroczenia prędkości. W niektórych krajach rozwiązano to w ten sposób, że wysokość mandatu zależy nie tylko od wykroczenia, lecz także od dochodów kierowcy. Utrata 10 czy 20 proc. miesięcznych dochodów może być bolesna bez względu na to, ile kto zarabia. W Polsce takiego prawa nie ma, ale jest coś innego: to m.in. punkty karne.
Limit punktów karnych wynosi 24, ale dla niektórych tylko 20
Obecny taryfikator punktów karnych jest tak skonstruowany, że nie da się przekroczyć limitu, popełniając jedno wykroczenie. Inna rzecz, że wystarczy popełnić dwa, by go przekroczyć. I można też popełnić dwa wykroczenia jednocześnie. Jeśli chodzi o przekroczenia prędkości, najniższy wymiar kary punktowej wynosi 1 punkt, najwyższy – 15 punktów.
Kary wynikające z taryfikatorów wymierzane za przekroczenia prędkości
Przekroczenie dopuszczalnej prędkości: | Mandat | Punkty karne |
Do 10 km/h | 50 zł | 1 |
o 11–15 km/h | 100 zł | 2 |
o 16–20 km/h | 200 zł | 3 |
o 21–25 km/h | 300 zł | 5 |
o 26–30 km/h | 400 zł | 7 |
o 31–40 km/h | 800/1600 zł | 9 |
o 41–50 km/h | 1000/2000 zł | 11 |
o 51–60 km/h | 1500/3000 zł | 13 |
o 61–70 km/h | 2000/4000 zł | 14 |
powyżej 70 km/h | 2500/5000 zł | 15 |
Co się dzieje po przekroczeniu limitu punktów karnych?
W przypadku kierowców ze stażem dłuższym niż rok limit punktowy wynosi 24. Po jego przekroczeniu kierowca dostaje wezwanie na egzamin sprawdzający. Zda – nie traci prawa jazdy. Nie zda – traci uprawnienia, ale może przystępować do egzaminu ponownie aż do skutku.
W przypadku kierowców ze stażem krótszym niż rok limit punktowy wynosi 20. Po jego przekroczeniu kierowca traci uprawnienia. Co gorsza, nie ma on prawa do egzaminu sprawdzającego kwalifikacje – od razu traci uprawnienia. Aby je odzyskać, musi najpierw wziąć udział w szkoleniu, a następnie zdać egzamin. Po zdanym egzaminie jego staż jako kierowcy liczy się od początku.
Prawo jazdy można stracić od razu na trzy miesiące
Jedną z kar dla kierowców przekraczających prędkość jest zatrzymanie prawa jazdy na 3 miesiące. Jest to obligatoryjny środek dyscyplinujący dla kierowców, którzy dopuścili się przekroczenia prędkości o ponad 50 km/h w terenie zabudowanym. Prawa jazdy nie zatrzymuje się karnie kierowcom przekraczającym prędkość poza obszarem zabudowanym, a w każdym razie nie robi się tego automatycznie.
W skrajnych przypadkach kierowca odpowiada przed sądem
Ukaranie kierowcy mandatem to nie jest jedyny środek służący do ukarania kierowcy. W skrajnych przypadkach, także jeśli chodzi o przekroczenia prędkości, policjant może zrezygnować lub wręcz odmówić ukarania kierowcy mandatem. Alternatywą jest bowiem wysłanie wniosku o ukaranie kierowcy do sądu. Maksymalna grzywna, jaką może wymierzyć sąd w przypadku rażącego przekroczenia prędkości, to 30 tys. zł. Dodatkowo sąd może zdecydować o ukaraniu kierowcy zakazem prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Oczywiście, takie kary dotyczą sytuacji wyjątkowych.
To wciąż jednak znacznie niższy zakres konsekwencji niż te, które mogą spotkać kierowcę, który w związku z przekroczeniem prędkości spowoduje wypadek, w którym ktoś zostanie ranny albo zginie. Wtedy mówimy o przestępstwie, za które można nie tylko dostać grzywnę i stracić na jakiś czas prawo jazdy, lecz także trafić do więzienia. A przekroczenie prędkości jest zawsze czynnikiem obciążającym.