Jeśli ktoś próbował porównywać wskazanie prędkościomierza w swoim samochodzie z tym, co pokazuje jakiekolwiek urządzenie wykorzystujące GPS, to z pewnością zauważył, że wskazania te nie są takie same. Prawda jest taka, że prędkościomierze w samochodach nie są przesadnie dokładne i jest to zgodne z prawem. Przepisy homologacyjne, które mówią o wymaganiach, jakie musi spełniać prędkościomierz samochodowy, pozwalają na zadziwiająco dużą niedokładność.
Precyzyjny pomiar prędkości jest, wbrew pozorom, dość trudny do osiągnięcia w samochodzie. W pojeździe na dokładność pomiaru najbardziej wpływają opony, których średnica zewnętrzna może być różna w zależności od rozmiaru, a jeszcze zmienia się w miarę zużycia: bieżnik nowej opony ma ok. 8 mm głębokości, bieżnik opony zużytej obniża się do 2-3 mm, a minimalna głębokość bieżnika to 1,6 mm. W prawie każdym modelu auta dopuszcza się montowanie opon w różnych rozmiarach, czasem dwóch, czasem trzech-czterech. Przyjmuje się, że zamiennik opony dobrany jest poprawnie, gdy jego średnica zewnętrzna nie odbiega od oryginału bardziej niż o 2 proc.
Na liczbę obrotu kół przy prędkości, dajmy na to 100 km/h, wpływa także obciążenie, ciśnienie powietrza w kołach, etc. Im mniej powietrza i wyższe obciążenie, tym autu „wydaje się”, że jedzie szybciej. Nie może być inaczej, ponieważ w samochodach – co do zasady – prędkość mierzona jest na podstawie prędkości obrotowej kół.
Niezależnie od warunków prędkościomierz nie może zaniżać prędkości
To podstawowa zasada wynikająca z przepisów: kierowca nie może być wprowadzany w błąd w odniesieniu do prędkości, z jaką się porusza, w sposób, który prowadziłby do niechcianego przekraczania limitów prędkości. Inaczej mówiąc: prędkościomierz może zawyżać prędkość, ale nie może jej zaniżać.
A oto kilka wymagań dotyczących prędkościomierza zawartych w przepisach homologacyjnych:
- prędkościomierz musi być umieszczony bezpośrednio w polu widzenia kierowcy i musi być czytelny w dzień i w nocy
- zakres prędkościomierza musi być zgodny z prędkością maksymalną pojazdu
- wartości umieszczone na tarczy prędkościomierza samochodu osobowego nie mogą być umieszczone w interwałach większych niż 20 km/h, jeśli prędkość maksymalna pojazdu nie przekracza 200 km/h. Jeśli prędkość maksymalna pojazdu jest wyższa, wartości na tarczy prędkościomierza mogą występować w interwałach do 30 km/h.
- Dopuszczalną alternatywą tarczy prędkościomierza jest wskazanie cyfrowe
- Prędkościomierz może zawyżać rzeczywistą prędkość maksymalnie o 10 proc. plus 4 km/h. Oznacza to, że przy prędkości 100 km/h nie powinien wskazywać więcej niż 114 km/h, a przy 150 km/h maksymalne dozwolone wskazanie prędkościomierza to 169 km/h.
Dokładności prędkościomierzy nie bada się przy prędkości maksymalnej
Przepisy opisują też warunki, w jakich testuje się dokładność prędkościomierzy. Ciekawostką jest, że pomiary wykonywane są przy wybranych prędkościach uzależnionych od prędkości maksymalnej pojazdu. Przykładowo, jeśli prędkość maksymalna auta czy motocykla zawiera się w przedziale 100-150 km/h, prędkościomierz bada się przy 40 km/h, 80 km/h oraz przy 80 proc. prędkości maksymalnej. Jeśli prędkość pojazdu jest wyższa niż 150 km/h, prędkościomierz testuje się przy 40 km/h, 80 km/h oraz 120 km/h – a zatem w każdym przypadku maksymalna prędkość, przy jakiej bada się dokładność prędkościomierza, to 120 km/h.
