Nie każda sprawna skrzynia automatyczna pracuje bezbłędnie – bez szarpnięć i w taki sposób, jakby odgadywała nasze zamiary. Niemniej jest lista objawów nieprawidłowej pracy skrzyni, których wystąpienie powinno skłonić nas do pilnej wizyty w serwisie. Czasem rutynowe zabiegi serwisowe potrafią uchronić właściciela od naprawdę dużych wydatków!
Zarówno nagła zmiana sposobu pracy automatycznej skrzyni biegów jak i stopniowe pogarszanie się jakości jej pracy mogą świadczyć o postępującej usterce albo… o skrajnym zużyciu oleju w skrzyni. W obu przypadkach ignorowanie nieprzyjemnych objawów skończy się poważną usterką.
Zużycie oleju w skrzyni biegów: czy da się to wyczuć?
Wprawdzie nie sposób przesądzić na podstawie pracy skrzyni, że problemem jest na pewno zużyty olej, jednak objawy potrafią być bardzo charakterystyczne: to, większe niż zazwyczaj, narastające z czasem szarpnięcia podczas zmiany biegów, czasem dotyczy to tylko wybranych przełożeń, np. zmiany z biegu 1. na 2. albo z 2. na 3. To także „przeciąganie” biegów – czyli zmiana przełożeń z opóźnieniem, co skutkuje wchodzeniem silnika na wyższe obroty niż to niezbędne. Przyczyną tego rodzaju usterek może (choć oczywiście nie musi) być zużyty olej albo zbyt niski stan oleju.
Rada: w pierwszej kolejności należy podłączyć auto do komputera diagnostycznego w celu sprawdzenia błędów skrzyni biegów, a także wymienić olej lub (w przypadku znaczącego braku) na początek uzupełnić jego poziom. Ponieważ jest to jeden z najtańszych zabiegów związanych z automatyczną skrzynią biegów i nierzadko rozwiązujący problem, to warto od tego zacząć. Jeśli olej w automatycznej skrzyni biegów jest ewidentnie zużyty, bardzo ciemny, warto zastosować droższą dynamiczną wymianę oleju (w niektórych samochodach jest to domyślny sposób wymiany oleju w skrzyni niezależnie od poziomu jego zużycia). Po wymianie silnie zużytego oleju na nowy praca przekładni może stabilizować się na dystansie kilkudziesięciu-kilkuset kilometrów.
Wycieki oleju: dlaczego nie wolno ich ignorować?
Inaczej niż w silniku, nawet niewielki niedobór oleju w automatycznej skrzyni biegów prowadzi do nieprawidłowej pracy tego podzespołu i zwiększa ryzyko poważnej usterki. W klasycznych skrzyniach biegów stosuje się najczęściej olej ATF w kolorze czerwonym.
Rada: jeśli zauważasz pod autem ślady czerwonego oleju, pomyśl o pilnej wizycie w warsztacie. Nieszczelności da się wyeliminować, a im wcześniej mechanicy się za to wezmą, tym większa szansa, że będzie to jedyna naprawa przekładni.
Szarpanie na postoju: to tylko „poduszki”?
Charakterystycznym objawem usterki są szarpnięcia podczas wybierania trybu jazdy – np. wkładania trybu „D” (do jazdy) albo „R” (cofanie). Owszem, to może być poważna, wewnętrzna usterka automatycznej skrzyni biegów, ale przyczyną szarpania (przynajmniej do czasu powstania większych usterek) może być zawieszenie silnika lub skrzyni – czyli tzw. poduszki gumowe albo hydrauliczne skrzyni i silnika. To usterka o tyle „przyjazna”, że nie wymaga rozbierania skrzyni biegów, naprawia się ją przez wymianę uszkodzonych elementów (najczęściej metalowo-gumowych) – trwa to niedługo, a pozytywne efekty są natychmiastowe. Długotrwałe narażanie układu napędowego na szarpnięcia może jednak doprowadzić do poważnej awarii.
Brak biegu wstecznego (lub innych): skrzynia do remontu?
W przypadku wielu automatycznych skrzyń biegów „ostatecznym” objawem awarii wymagającej demontażu skrzyni jest nagły brak biegu wstecznego – wybierasz lewarkiem „R”, a samochód nie jedzie, ewentualnie słychać chrobotanie w przekładni. Tak samo sprawa wygląda, jeśli auto w ogóle nie jedzie albo działają tylko jedno lub dwa przełożenia. Czy jest szansa na to, że usterka dotyczy małego elementu? Jest, ale tego nie da się stwierdzić nigdy bez warsztatowej diagnostyki samochodu. Czasem istotnie usterka leży po stronie jakiegoś czujnika, oprogramowania albo samego sterownika skrzyni (to wciąż lepsze niż mechaniczne zużycie przekładni).
„Przeciąganie”, „ślizganie się” konwertera na zimno i na ciepło – czy ma to znaczenie?
Ma. Jeśli skrzynia biegów „przeciąga”, gdy olej jest zimny, a po rozgrzaniu skrzyni i oleju problem zanika, jest duża szansa, że przyczyną dziwnego zachowania skrzyni biegów jest skrajnie zużyty olej lub zbyt mała jego ilość w skrzyni. Jeśli objaw pojawia się po rozgrzaniu przekładni, jest większe ryzyko, że mamy do czynienia z wewnętrzną usterką przekładni. W niektórych autach skrzynia po uruchomieniu zimnego silnika zmienia biegi nieco później, bo tak jest zaprogramowana.
Jak przedłużyć życie automatycznej skrzyni biegów?
- Wymieniaj olej w skrzyni regularnie – nawet co 40 tys. km (ale nie rzadziej niż 80 tys. km). Korzystanie z pierwszego, fabrycznego oleju może być nieco dłuższe. Podane interwały dotyczą bardzo wielu modeli skrzyń na rynku. Uwaga: KAŻDA automatyczna skrzynia biegów wymaga wymiany oleju
- Nie rzadziej niż na każdym przeglądzie auta powinien zostać skontrolowany poziom oleju w skrzyni
- Jakiekolwiek wycieki oleju ze skrzyni biegów powinny skończyć się pilną wizytą w serwisie
- Należy reagować na wszelkie nietypowe hałasy lub niepoprawną pracę przekładni – zalecana wizyta w warsztacie
- Należy unikać ofensywnej jazdy autem, jeśli nierozgrzany jest układ napędowy. Dotyczy to zwłaszcza warunków zimowych.
- W autach niewyposażonych w chłodnicę oleju skrzyni biegów nie należy dłuższy czas jechać z prędkością zbliżoną do maksymalnej. Jeżeli mamy potrzebę takiej eksploatacji auta, warto założyć chłodnicę oleju skrzyni biegów, o ile jest to możliwe.
